شرح نفس شفا

کتاب شفای جناب شیخ الرئیس بوعلی سینا در چهار بخش منطق، ریاضیات، طبیعیات و الهیات تالیف شده که نفس شفا فن ششم از بخش طبیعیات شفاست که شیخ الرئیس در این بخش پیرامون مسائل نفس بحثی جامع نموده‌اند.

علما و بزرگان در طول سیر علمی و عملی، کتاب نفس شفای جناب شیخ الرئیس را تدریس نموده و به این کتاب ارزشمند عنایت و توجه ویژه‌ای داشته و دارند.

کتاب نفس شفا که همان الفن السادس من الطبیعیات است در پنج مقاله و سی فصل تالیف شده که حضرت علامه حسن زاده آملی ره این کتاب را با عرضه به چند نسخه خطی و چاپی تصحیح و جناب استاد صمدی آملی حفظه الله این کتاب را به صورت کامل در ۱۳۲ جلسه شرح نموده‌اند که جلسات صوتی این شرح در ذیل همین مطلب برای طالبان حقیقت جهت دریافت و پخش در دسترس است.

این کتاب شریف در مباحث معرفت نفس و خودشناسی برای طالبان کمال و جویندگان حقیقت راهنمایی جامع است که نفس را از حیث ظاهر تا مرتبه عقل قدسی مورد تحقیق قرار داده است.

عنوان کتاب: شرح نفس شفا
مولف: شیخ الرئیس ابو علی سینا
مصحح: علامه حسن زاده آملی
شارح: استاد صمدی آملی

مقدمه التحقیق

جناب استاد عصر علامه حسن زاده آملی دامت معالیه در مقدمه تحقیق کتاب نفس شفا اینطور مرقوم فرموده‌اند (نقل به ترجمه از کتاب شرح نفس شفا):

بسم الله الرحمن الرحیم

حمد مخصوص خدایی است که ملک خویش را بر مثال ملکوتش خلق کرد و ملکوت را بر وزان جبروت خود پایه نهاد تا به ملکش بر ملکوت وی و به ملکوتش بر جبروت او دلالت شود.

درود و سلام بر امدادکننده همت‌ها، رسول خاتم او و آلش که موازین عدل و امامان امت‌ها هستند. و بر کسانی که سالک نهج آن‌ها و هدایتگر به طریق آشکار می‌باشند. و بعد از حمد و درود و سلام، بر کسی که نفس خویش را اهمال نکرده و خویشتن را به فراموشی نسپرده، مخفی نیست که معرفت نفس تنها راه معرفت واجب تعالی شأنه و طریق یکتا به ایقانی کردن معاد است که موجب تحصیل سعادت همیشگی است. پس معرفت نفس افضل و انفع معارف است قوله سبحانه: «و همانند کسانی که خود را فراموش کرده و حق تعالی آن‌ها را از خودشان به فراموشی داده، نباشید که آن ها فاسق هستند.»

حضرت وصیّ امیر المؤمنین علیه‌السلام فرمود: «به خویشتن جاهل مباش زیرا که جاهل به خود، جاهل به تمام اشیاست.»

و فرمود: «هر آن که خود را شناخت به نهایت هر معرفت و علمی منتهی شد.»

و فرمود: «هر آن که خود را نشناخت از راه نجات بازماند و در ضلالت و جهالات غوطه‌ور شد.»

و فرمود «معرفت نفس، نافع‌ترین معارف است.»

و فرمود: «هر که خویشتن را شناخت پروردگار خود را شناخته است.»

استوانه های علم از زمان قدیم به تصنیف صحف نوریه در معرفت نفس انسانی اعتنای شدید کردند و ما تعدادی از آن کتب را در آغاز کتاب‌مان در باب معرفت نفس به نام گنجینه گوهر روان ذکر کردیم و از آن صحف کریمه، کتاب نفس شفای شیخ الرئیس رضوان الله علیه است و… .

فهرست اجمالی کتاب

• مقدمه تحقیق
  • عوالم سه گانه طولی
  • مراتب نفوس
  • معرفت نفس طریق معرفت اسماست
  • معرفی چند کتاب در معرفت نفس
• فن ششم از طبیعیات
  • چینش مباحث در طبیعیات
  • بحثی حول ماده و صورت
  • حول علم فکری و اسم و اسم الاسم
  • اشتراک نبات و حیوان
• مقاله اول
• فصل اول
  • اثبات نفس و تعریف آن
  • تعریف نفس نزد حاجی سبزواری
  • تن و نفس
  • تعریف نفس نزد ارسطو
  • علت اطلاق نفس بر صور محسوسه
  • قاعده در جوهریت و عرضیت
  • نفس فلکی
  • اثبات نفس به دلیل تجربی شیخ
• فصل دوم
  • مسالک اربعه در باب نفس
  • شناخت نفس از طریق حرکت
  • شناخت نفس از طریق ادراک
  • شناخت نفس از راه حیات
  • اعتراضات شیخ بر مسلک حرکت
  • اشکال بر قائلین به عدد بودن نفس
  • نقل اقوال قدما از کتاب دروس معرفت نفس
• فصل سوم
  • ماده قریب و ماده بعید
  • نفس نباتی
  • کیفیت تکامل نفس از منی
  • تأثیر و تأثر نفس و بدن
  • نفس مکمل بدن و حافظ اوست
• فصل چهارم
  • صدور افعال مختلف نفس در بدن
  • فرق فکر و حدس
  • اقسام چهارگانه تقابل
  • محسوسات مشترکه و مفرده
  • افعال اولی و ثانوی قوا
  • اثبات تعدد قوا در حیوان
• فصل پنجم
  • تعریف غذا
  • قوای نباتی
  • تعریف قوه نامیه
  • بیان قوه باصره
  • بیان قوای باطنی نفس
  • فرق ادراک اولی و ثانی
  • فرق متخیله و خیال
  • قوه حافظه
  • غقل هیولانی
  • علت بیماری یرقان
• مقاله دوم
• فصل اول
  • ترتیب بحث قوا
  • مراحل هضم غذا
  • تفاوت نامیه و غاذیه
  • پندار هراکلیتوس در آتش بودن غاذیه
  • آلت قوه غاذیه
  • مزاج سازی قوه نباتی
• فصل دوم
  • تعریف ادراک
  • کثرت ملائکه
  • وهم، سلطان قوای جسمانی
  • ادراک عقلی دشوار است
  • اتحاد حاس و محسوس
  • فرق محسوس بالذات و بالعرض
• فصل سوم
  • ضرورت لامسه
  • دلیل بر ضرورت لامسه
  • لمس طلیعه حواس
  • تفاوت های قوه لامسه با سائر حواس
  • انغمار لمس در طبیعت و ترتیب حواس
  • تعداد قوای لامسه
  • اعتدال مطاج منشاء برکات
• فصل چهارم
  • ذوق
  • شباهت و تفاوت ذوق با لمس
  • اقسام طعوم
  • حکت خلقت انسان
  • دلیل اصحاب بخار و دخان
  • نظر شیخ در کیفیت ادراک شم
  • بررسی حکایت کرکس ها
• فصل پنجم
  • ترتیب بحث سمع
  • صوت عرض و حادث است
  • ماهیت صوت
  • آیا صوت در خارج از سمع موجود است
  • تحقیق انیق در قرب و بعد
  • قرع نیازمند به دو حرکت است
  • کیفیت شنیدن پژواک
  • هر صوتی، صدا دارد
  • تموج هوا به حرکت انتقالی نیست

صوت جلسات شرح نفس شفا

برای درک بهتر و تبدیل این سلسه جلسات به کلاس درس، حتماً کتاب اصلی نفس شفا که به زبان عربی است را تهیه کنید و جلسات صوتی را همراه با کتاب گوش کنید تا انشاالله موضوع به بهترین شکل پیاده شود.

جلسه ۱

جلسه ۲

جلسه ۳

جلسه ۴

جلسه ۵

جلسه ۶

جلسه ۷

جلسه ۸

جلسه ۹

جلسه ۱۰

جلسه ۱۱

جلسه ۱۲

جلسه ۱۳

جلسه ۱۴

جلسه ۱۵

جلسه ۱۶

جلسه ۱۷

جلسه ۱۸

جلسه ۱۹

جلسه ۲۰

جلسه ۲۱

جلسه ۲۲

جلسه ۲۳

جلسه ۲۴

جلسه ۲۵

جلسه ۲۶

جلسه ۲۷

جلسه ۲۸

جلسه ۲۹

جلسه ۳۰

جلسه ۳۱

جلسه ۳۲

جلسه ۳۳

جلسه ۳۴

جلسه ۳۵

جلسه ۳۶

جلسه ۳۷

جلسه ۳۸

جلسه ۳۹

جلسه ۴۰

جلسه ۴۱

جلسه ۴۲

جلسه ۴۳

جلسه ۴۴

جلسه ۴۵

جلسه ۴۶

جلسه ۴۷

جلسه ۴۸

جلسه ۴۹

جلسه ۵۰

جلسه ۵۱

جلسه ۵۲

جلسه ۵۳

جلسه ۵۴

جلسه ۵۵

جلسه ۵۶

جلسه ۵۷

جلسه ۵۸

جلسه ۵۹

جلسه ۶۰

جلسه ۶۱

جلسه ۶۲

جلسه ۶۳

جلسه ۶۴

جلسه ۶۵

جلسه ۶۶

جلسه ۶۷

جلسه ۶۸

جلسه ۶۹

جلسه ۷۰

جلسه ۷۱

جلسه ۷۲

جلسه ۷۳

جلسه ۷۴

جلسه ۷۵

جلسه ۷۶

جلسه ۷۷

جلسه ۷۸

جلسه ۷۹

جلسه ۸۰

جلسه ۸۱

جلسه ۸۲

جلسه ۸۳

جلسه ۸۴

جلسه ۸۵

جلسه ۸۶

جلسه ۸۷

جلسه ۸۸

جلسه ۸۹

جلسه ۹۰

جلسه ۹۱

جلسه ۹۲

جلسه ۹۳

جلسه ۹۴

جلسه ۹۵

جلسه ۹۶

جلسه ۹۷

جلسه ۹۸

جلسه ۹۹

جلسه ۱۰۰

جلسه ۱۰۱

جلسه ۱۰۲

جلسه ۱۰۳

جلسه ۱۰۴

جلسه ۱۰۵

جلسه ۱۰۶

جلسه ۱۰۷

جلسه ۱۰۸

جلسه ۱۰۹

جلسه ۱۱۰

جلسه ۱۱۱

جلسه ۱۱۲

جلسه ۱۱۳

جلسه ۱۱۴

جلسه ۱۱۵

جلسه ۱۱۶

جلسه ۱۱۷

جلسه ۱۱۸

جلسه ۱۱۹

جلسه ۱۲۰

جلسه ۱۲۱

جلسه ۱۲۲

جلسه ۱۲۳

جلسه ۱۲۴

جلسه ۱۲۵

جلسه ۱۲۶

جلسه ۱۲۷

جلسه ۱۲۸

جلسه ۱۲۹

جلسه ۱۳۰

جلسه ۱۳۱

جلسه ۱۳۲

جلسه ۱۳۳

جلسه ۱۳۴