ترجمه و متن رساله حدوث العالم

فهرست اجمالی

مقدمه مترجم

مقدمه مؤلف

• فصل اول در امکان و وجوب
• فصل دوم در قوه و فعل
• فصل سوم در حرکت و سکون
• فصل چهارم در اثبات طبیعت برای هر متحرکی و آنکه طبیعت حقیقتی سیال است
• فصل پنجم محکم نمودن سخن در تجدید جواهر طبیعی که مقوم اجرام آسمانی و زمینی‌اند
• فصل ششم در این که فاعل مباشر در تمامی حرکات طبیعت است
• فصل هفتم در اینکه حرکت دوری پیشترین حرکات و پایدارترین و تمام ترین و برترین آنهاست
• فصل هشتم در اثبات زمان
• فصل نهم در تأکید به این که بر ذات زمان جز باری تعالی پیشی ندارد
• فصل دهم در نتیجه آنچه که به عنوان مقدمه بیان داشتیم و به هر آنچه  که کاشتیم
• فصل یازدهم در ارتباط حادث به قدیم
• فصل دوازدهم در نحوه وجود عقول فعال و دفع سخن فلاسفه مشهور که آنها را جاودانگی و سرمدیتی است غیر از سرمدیت و جاودانگی ذات الهی
• …

بخشی از مقدمه:

بسم الله الرحمن الرحیم

منزه و پاکست مر پروردگار قدیمی که بصفت قدم و سرمدیت یکتا،  و کردگاری که بنعت بقا و ابدیت تنها، اوست که به صفات وجوب واحدیت و الهیت و صمدیت یگانه است، در حالیکه جز او هرچه هست بصفات حدوث و بطلان منعوت، و بجهات نقصان و امکان موصوف است.

از متن کتاب:

در امکان و وجوب

بدانکه معنی امکان در ماهیت سلب ضرورت وجود و عدم از موجود است، و آن صفتی عدمی است که انطباقش اگر ذاتی باشد درخواست وجود موصوف بدانرا و اگر چه عین وجود باشد نمی‌نماید، لذا آن در مرتبۀ ذات بخودی خود ثابت است نه به اعتبار وجود، پس مبدعات در واقع داری وجوب و وجودند و معنی امکان برای (مبدعات) تنها باعتبار ماهیت آنها که از جهت معنای آنها اعتبار می‌شود، آنهم هنگامیکه حال آنها قیاس به وجود و عدم می‌شود ثابت می‌گردد.

در حرکت و سکون

موجود یا از تمام جهات بالفعل است، در این صورت خارج شدن از انچه که برآنست محال و ممتنع است، و یا از تمام جهت بالقوه است، و این در وجود قابل تصور نیست جز در موجودی که او را فعلیت قوه باشد و از شأنش آنست که بچیزی مانند هیولای نخستین تقوم و برپایی داشته باشد، و یا از جهتی بالفعل و از جهت دیگر بالقوه باشد، در اینصورت ناچار ذات آن موجود دو چیز است:…

وهم و تحصیل

چه بسا توهم کننده‌ای توهم نماید که فاعل حرکت دهنده شاید بهدف خودش نرسد و بمطلوب خود دست نیازد. این گونه روشن می‌شود که: محرک اگر بداند که بهدف خود نرسیده باز ناگزیر از فعل باز می‌ایستد، و همچنین هر چه را که امکان رسیدن بدان نیست ممکن نیست که هدف باشد، درحالیکه ما فرض کردیم آن هدف است، مگر آنکه بگونه اشتباه و گزاف باشد…