جلد نهم این بخش به شرح مرحله دهم جلد سوم اسفار میپردازد. در این مجلد، جایگاه بحث حرکت و زمان در حکمت مشاء و حکمت متعالیه را به تفصیل شرح میدهد که در شش فصل این مرحله را تبیین میکند. عناوین این فصول عبارتند از:
۱) آسیبپذیری دلیل به سبب بهدلیل انتقال بر مدار تضایف
۲) سببیت علم به علت برای علم به معلول و نفی عکس آن
۳) انحصار علم به ذیسبب از طریق علم به سبب
۴) کلی بودن علم حصولی به اشیاء از طریق علل آنها
۵) چگونگی تغییر علم به جزئیات به تبع تغییر در جزئیات
۶) تفسیر معانی عقل
۷) بیان ارسطو در معانی عقل به نقل از اسکندر افریدیسی
۸) دفع اشکالات عقل بالفعل شدن عقل هیولانی