ترجمه تعلیقات صدرالدین محمد شیرازی | ملاصدرا | بر شرح حکمت الاشراق

ملاصدرا در این اثر، چنان که خود نیز تصریح می‌کند، گاه عباراتی را از متن حکمت‌الاشراق و گاه از شرح قطب‌الدین شیرازی برگزیده و نظرگاه خود را ارائه کرده است؛ در نتیجه کتاب حاضر شرحِ تنها نیست، “شرح و نقد” است. ملاصدرا دستگاه شناختی دقیقی دارد که اصالت وجود محور بنیادین آن است. آن‌چه در اثر حاضر از خامۀ استوار او تراویده، در چارچوب همین نظام معرفتی است. او در این کتاب می‌کوشد آنچه را که سهروردی از آن به «نور» تعبیر می‌کند، همان «وجود» بداند و اختلاف خود با سهروردی را اختلاف لفظی تعبیر می‌کند؛ و از نظرش در معنا «نور» با «وجود» تفاوتی ندارند. چنان که می‌گوید: وجود، سراسر نور است. وجود و نور یک حقیقت هستند.
کوتاه سخن این که ملاصدرا هر کجا که با ماتن یا شارح موافق بوده، با روشنگری بیشتر، بر عباراتشان پرتو افکنده و با ژرفا و پهنای بیشتری به گزارش آن پرداخته است. البته همواره چنین نیست و او هر کجا نظر و نقدی داشته، آن را با صراحت کامل و مستدل و بی‌پروا بیان کرده است؛ و در موارد بسیاری با فیلسوفان مشایی همسویی و همدلی بیشتری نشان داده است. در مواردی ملاصدرا از الهامات ویژۀ ربانی به خود سخن گفته که موضوع را در پرتو آن بررسیده و به آن مباهات نیز می‌ورزد. ملاصدرا بیش از هر کس در فلسفۀ مشایی به ابوعلی سینا و در عرفان به ابن‌عربی و دوانی استناد کرده است.