متن و ترجمه منازل السائرین

فهرست اجمالی

• بخش ابواب
  • باب حزن
  • باب خوف
  • باب اشفاق
  • باب خشوع
  • باب اخبات
  • باب زهد
  • باب ورع
  • باب تبتل
  • باب رجا
  • باب رغبت
• بخش بدایات
  • باب یقضه
  • باب توبه
  • باب محاسبه
  • باب انابه
  • باب تفکر
  • باب تذکر
  • باب اعتصام
  • باب فرار
  • باب ریاضت
  • باب سماع
• بخش معاملات
  • باب رعایت
  • باب مراقبت
  • باب رحمت
  • باب اخلاص
  • باب تهذیب
  • باب استقامت
  • باب توکل
  • باب تفویض
  • باب ثقه
  • باب تسلیم
• بخش الاق
  • باب صبر
  • باب شکر
  • باب حیاء
  • باب صدق
  • باب ایثار
  • باب خلق
  • باب تواضع
  • باب فتوت
  • باب انبساط
• بخش اصول
  • باب قشد
  • باب عزم
  • باب اراده
  • باب ادب
  • باب یقین
  • باب انس
  • باب ذکر
  • باب فقر
  • باب غنا
  • باب مقام مراد
  • باب احسان
  • باب علم
  • باب حکمت
  • باب بصیرت
  • باب فراست
  • باب تعظیم
  • باب الهام
  • باب سکینه
  • باب طمئنینت
  • باب هنمت
  • بخش احوال
  • باب محبت
  • باب غیرت
  • باب شوق
  • باب فلق
  • باب قَلَق
  • باب عطش
  • باب وجد
  • باب دهشت
  • باب هیمان
  • باب برق
  • باب ذوق
• بخش ولایات
  • باب لحظ
  • باب وقت
  • باب صفا
  • باب سرور
  • باب سرّ
  • باب نفس
  • باب غربت
  • باب غرق
  • باب غیبت
  • باب تمکن
• بخش حقایق
  • باب مکاشفه
  • باب مشاهده
  • باب معاینه
  • باب حیات
  • باب قبض
  • باب بسط
  • باب سکر
  • باب صحو
  • باب اتصال
  • باب انفصال
• بخش نهایات
  • باب معرفت
  • باب فنا
  • باب بقا
  • باب تحقیق
  • باب تلبیس
  • باب وجود
  • باب تجرید
  • باب تفرید
  • باب جمع
  • باب توحید

بخشی از مقدمه

گروهی از راغبان، برای وقوف بر منازلِ رهروان به سوی حق، عزّ اسمه، از جملۀ فقیران، از اهل هرات و از دیگر جاها، از مدت بسیار پی هم، می‌خواستند: تا دربارۀ شناسایی آن منازل، ایشان را بیان کنم، چنان که دانایی بر آن منازل را عنوان باشد. پذیرفتم این را، پس از استخارت از خدای، و یاری جستن از وی. و خواستند آن را ترتیبی دهم، تا به پی هم آمدنِ آن منازل اشاره کند و به فروغ آن منازل، راهنما شود. و خواستند آن را از ذکر کلام دیگران فارغ کنم، و مختصر سازم، تا آنکه نغز بر زبان آید، و به آسانی به یاد سپرده شود.

از متن کتاب

باب یقظه(بیداری)

خداوند عزوجل فرماید: «بگو همانا اندرز دهم شما را به یک چیز، که به پای ایستید، برای خدا»(سبا/۴۶)

برخاستن به سوی خدای، بیداری است از خواب غفلت، و برجستن از ورطه فترت. و آن نخستین روشنی، برگرفتنِ دل بنده است در زندگی، با دیدارِ روشناییِ آگاهی.

و یقظه سه چیز است.

نخست: نگرش دل بر نعمت: با ناامید شدن از شمارش آن، و از واقف شدن بر کرانه‌های آن و خود را گماشتن به شناسایی منّتِ آن و پی بردن به کوتاهی خویش، در ادای حق آن.

باب تهذیب(پاکیزگی)

خداوند عزوجل فرماید: «هنگامی که فرونشست، گفت: دوست ندارم فرو روندگان را»(انعام/۷۶)

تهذیب، محنت اهل بدایات (سرآغاز) است و آن راهی است از راه‌های ریاضت، و آن بر سه درجه است: درجه نخستین: تهذیبِ خدمت است: تا مبادا، جهالتی، آن را زیانی رساند تا مبادا، عادتی، آن را (بیجا) سوق دهد تا مبادا، نگرانی‌ای، در برابر آن ایستد. درجه دوم: تهذیب حال است: تا مبادا، حال، دستخوش رسم(ها) شود تا مبادا، حال، به سوی حظ گراید. درجه سوم: تهذیبِ قصد است: قصد از ذلتِ اکراه، صاف باشد و از بیماری فتور برکنار گردد و در منازعات با علم، دستگیری یابد.

باب غیرت(رشک)

خداوند عزوجل دربارۀ سلیمان (ع) فرماید: «بازگردانیدشان بر من پس آغاز کرد دست سودن بر ساق‌ها و گردن‌های آنها»(ص/۳۳)

غیرت، برداشت نکردن (چیز دیگر) است، از روی دلبستگی (به یک چیز) و در ناشکیبایی، تنگدل بودن، از روی آزمندی. و آن را سه درجه است. درجه نخستین: غیرت عابد است، بر آنچه از وی ضایع شده، و برای بازگردانیدن ضیاع، و جستجو کردن آنچه رفته است، و تدارک چارۀ از دست رفتن آن. درجه دوم: غیرت مرید است، بر وقتی که از دست رفته، و آن غیرت کُشنده است، زیرا که وقت (چون اسبی) است خشمگین، که جز به دشواری، نتوان کنار آن رفت، و جز به آهستگی، نتوان آن را باز آورد…