شرح لمعات

فهرست اجمالی

پیشگفتار مصحح

مقدمه از محمد خواجوی «محقق» شامل:

• ذکر سلسله حضرت سید و اجازت وی
• اسامی تربیت شدگان او
• بیان داعیه سید نوربخش
• بیان داعیه او از زبان حضرت شیخ نجیب الدین رضا
• بیان پاسخ‌های نگارنده به قاضی شوشتری
• عصر تیموری
• قضاوت تاریخ و نتایج ثبات در راه هُدی

شرح لمعات، مقدمه شارح:

• شرح خطبه لمعات
• شرح مقدمه مؤلف
• شرح لمعه نخستین
• …
• شرح لمعه بیست و هشتم

بخشی از مقدمه

…فی الجمله چنانکه بر قلم کاتب مشیّت تمشیت یافته، خواسته و ساخته بود، گاه گاه بر نهج همان فجج بدرخواست بر می‌خاستند، که جمعی بی‌اعنبار که در مخلب طلب هوای هاویه آثار گرفتارند و می‌پندارند که حقایق مراتب عشق و توحید می‌گویند، نمی‌دانند که به تحقیق، طریق فریق سهل جهل می‌پویند و رساله لمعات را بیهوده فرسوده می‌سازند، و سخنان الحادآمیز فسادانگیز را افسانه‌وار در میان هر بیگانه دین و آشنای شیاطین می‌اندازند.

اگر کلمه‌ای چند در مطرح مطمح تألیف، بجهت طرح شرح معانی آن بیان کرده تصنیف شود، مناسب می‌نماید، هر چند ملتمس مقتبس ایشان نزدیک این فقیر دلپذیر بود، اما صورت تحریر تأخیر می‌یافت، گاهی به عذر تعذّر ممهدّ، و گاهی به قول: الامور موقوفه باوقاتها، مقید می‌بود، و چون در روزگار پیشتر اشرار بیشتر داشتند، و با وجود عدم یک سجود، و قبایح و مقابح نامعدود، خود را موحد می‌پنداشتند، و بر فرس بی‌فراستی تازان، و به مزخرفات گردن‌یازان نازان بودند، خلقی در آب و آتش از کشاکش مشوّش بودند…

از متن کتاب

شرح مقدمۀ مؤلف لمعات

بدانکه در اثنای هر لمعه از لمعات اشارتی کرده میشود، به حقیقتی منزه از تعین، خواه حبش نام و خواه عشق، اذا لا مشاحه فی الالفاظ، اینجا مراد مصنف از حقیقتی که منزه بود از تعین، وجود مطلق و وجود محض بود، بی اعتبار امری از امور.

قوله: و اشارتی نموده میشود به کیفیت سرّ او در اطوار و ادوار، و سفر او در مراتب استیداع و استقرار، یعنی: اشارتی نموده می‌آید به کیفیت افاضه وجود مطلق به اطوار و ادوار در عالم غیب و شهادت و چگونگی نزول او به عالم ملکوت و عالم ملک، و انسان اول مرتبه که نزول افاضه بر او واقع میشود حضرت علم است…

شرح لمعه پنجم

محبوب در آینه، روی دیگر می‌نماید و هردم به صورت دیگر برآید، زیرا که صورت به حکم آینه هردم دیگرگون می‌شود، و آینه به حسب احوال دیگر می‌گردد.

در هر آینه روی دیگرگون                  می‌نماید جمال او هر دم

گه برآید به کسوت حوا                   گه برآید به صورت آدم

یعنی: نفس رحمانی چونت مفیض رحمت عامه انتشاریه است، از هر مظهری به حسب تفاوت آینه قابلیت، روی دیگر نماید.

شرح لمعه پانزدهم

محب سایه محبوب است، هر جا که رود از پی او رود، یعنی: وجود ممکنات عین وجود ایشان نیست، بخود وجود ذاتی و وجودی ندارند، لاجرم به سایه منسوبش داشته است و سایه هر آینه در جمیع احکام وجود باشد، اگر دیده حقیقت‌بین منور است، الم تر الی ربک کیف مد الظل، حکایت بر این آیت ختم ساخته شد.