تحریر نهج البلاغه (سلونی قبل ان تفقدونی) | جلد سوم

کتاب «سلونی قبل ان تفقدونی» تحریر و تفسیر کتاب گرانسنگ نهج البلاغه تالیف حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی است. این کتاب حاصل ۲۷ سال تفسیر و تحریر نهج البلاغه توسط علامه جوادی آملی است که از سال ۱۳۷۱ در خطبه‌‌‌‌‌‌‌های نماز جمعه شهر مقدس قم آغاز شده و در جلسات درس اخلاق ایشان ادامه دارد. این اثر گرانسنگ حدود ۲۲ مجلد خواهد بود و برای بهره‌مندی همه سطوح جامعه، اعم از فرهیختگان حوزوی، دانشگاهی و عموم قابل استفاده است. ویژگی ممتاز این اثر «تحریر نهج البلاغه بر اساس تفسیر نهج البلاغه به نهج البلاغه و نهج البلاغه به قرآن» است؛ یعنی وقتی حضرت استاد یک بحثی را در نهج البلاغه آغاز ‌‌‌‌‌‌می‌کنند، بقیه خطبه‌ها را هم در نظر می‌گیرند که آیا این فقره‌ای که در این خطبه مطرح شده در بقیه خطبه‌‌‌‌‌‌‌ها، نامه‌‌‌‌‌‌‌ها یا کلمات قصار امیرالمومنین نیز به آن پرداخته شده است یا نه؟! اگر در جای دیگر هم به آن پرداخته شده باشد، یا اینجا آن بحث معرفتی، تاریخی و امثالهم را به صورت کامل بیان می‌کنند و با ارجاع به آن مباحث مرتبطی که در جاهای دیگر هست، اشاره ‌‌‌‌‌‌می‌کنند یا اینکه بحثی که اینجا هست، مختصر است که به صورت اختصار تبیین ‌‌‌‌‌‌می‌شود و به آن خطبه ای ارجاع می‌گردد که اصل بحث در آنجا آمده است تا از تکرار و زیاده‌نویسی جلوگیری شود؛ با این شیوه خواننده متوجه ‌‌‌‌‌‌می‌شود که در این بحث خاص، ارتباط‌ها کجاست.

جلد سوم کتاب سلونی قبل ان تفقدونی (تحریر نهج البلاغه) از شرح خطبه ۳۳ آغاز می‌شود و با شرح خطبه ۴۹ پایان می‌پذیرد. در این جلد، حضرت آیت الله جوادی آملی (دام ظله) به مباحث گوناگونی پرداخته‌اند از جمله معارف توحیدی مانند صفات الهی، علم خدا و گستره آن، جریان رؤیت، علوّ و بلندی مرتبه و قرب خدا به مخلوقات و در عین حال نفی همسانی او با آفریده‌ها؛ تبیین ارزش مادی حکومت و وضع دینی مردم در عصر بعثت و مقایسه وضعیت پس از بعثت با جامعه پیش از آن و رهاوردهای رسالت پیامبر خاتم(ص)، معرّفی و نکوهش دنیا و لزوم تهیه زاد و توشهٔ آخرت و هشدار درباره پیروی از هوای نفس و بلندی آرزو. در شرح برخی از خطبه‌های این جلد به مباحث مربوط به جنگ صفین و دعوت امیرمؤمنان (ع) از مردم برای جنگ با شامیان و نافرمانی برخی از سپاهیان آن حضرت از فرمان ایشان پرداخته شده که سبب نکوهش آنان در انتخاب نادرست و مقدم داشتن دنیا بر آخرت و ذلّت بر عزّت شد. هچنین زمانى که امام على (ع) یکی از یارانش را به سوى معاویه فرستاده و هنوز پاسخى دریافت نکرده بود، یاران آن حضرت پیشنهاد شروع جنگ دادند؛ امیرمؤمنان (ع) مى‌توانست با پذیرش پیشنهاد یاران خود موافقت و با اعلان جهاد، به سمت شام رفته و دشمن اموى را غافلگیر کند؛ اما تقواى الهى و جوانمردى آن حضرت مانع این کار شد. در شرح خطبه‌هایی نیز از فتنه خوارج یاد شده و به مباحثی پیرامون آن پرداخته شده است مانند بزرگ و سخت بودن رخداد حکمیت و لزوم حمد خدا حتی هنگام دشواری رویدادها و بزرگی حوادث، اتمام حجت با جاهلان یا متجاهلان ماجرای حکمیت، تبیین شعار خوارج که کلام حقی بود که ناحق از آن اراده شده و در راه باطل به کار رفته بود و ضرورت وجود حاکم و حکومت. در بخشی از این جلد نیز نکوش مردم کوفه و تعلّل و سُستی آنان در اجرای فرمان امیرمؤمنان (ع) شرح داده شده که ریشه در بی‌اصالتی آنان داشت و پیشگویی رخدادها و بلاهایی که در آینده برای کوفه پیش خواهد آمد و فرجام دردناک جبّارانِ ستمگر به کوفه. در شرح خطبه ۳۸ درباره شبهه‌شناسی و وظیفه متقیان در رخدادهای مشتبه بحث و وجه تسمیه شبهه و موضع اولیای الهی و دشمنان خدا در رویارویی با آن بیان شده است. همچنین در این جلد از جلوه‌های رفتاری امیرمؤمنان (ع) از صدر اسلام تا زمان خلافت ظاهری ایشان بحث شده و به فضایل آن حضرت پرداخته شده است. سفر کردن از ضرورت‌های زندگی اجتماعی انسان است؛ اعم از سفر با هدف اقتصادی و تجاری یا هدف عبادی یا برای تجدید قوای جسمی و روحی. سفر هم مانند هر کار دیگر، دارای احکام و آدابی شرعی است و از آداب آن، تلاوت دعاهای مأثور و پناه بردن به خدای سبحان است که در مباحث این جلد، دعای امیرمؤمنان (ع) هنگام آغاز سفر شرح داده شده است.